Herken je dit? Het lijkt wel of ‘iets’ of ‘iemand’ steeds weer op je pad komt. Mensen die geloven ‘dat er meer is op deze wereld’ zien daar direct een teken in. “Je hebt vast iets uit te zoeken!” Ben je meer van de ‘doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg’? Dan is voor jou waarschijnlijk het enige ‘teken’ dat je te vaak door dezelfde straat fietst. Ik ben zelf meer van de Firma ‘er-tussen-in’. Ergens denk ik dat er vast-iets-is-tussen-hemel-en-aarde, maar tegelijkertijd geloof ik toch echt niet dat Adam en Eva samen een appeltje hebben zitten eten in het paradijs.

Maar; en nu komt het.. Ik heb ook zo’n dingetje. 

Niet een dingetje met ‘iets’ , maar wel met ‘iemand’. En die iemand is Frida Kahlo. En het gekke is. Ik heb niks met haar. Dacht ik.

Ooit lang geleden zag ik een documentaire van haar. Ik herinner me nog dat ik ‘onder de indruk’ de filmzaal uitkwam, maar inhoudelijk weet ik er weinig meer van. De flarden die daar nog van boven komen, raken eerder ‘het kijken naar een film die anders is dan anders’ dan dat ze gaan over Frida zelf. Maar ja, dat was… Lang geleden.

In de loop van de tijd kwam Frida op gezette tijden steeds aankloppen. In een winkelruit, op vakantie, in een boek en op instagram. Ik heb zelfs laatst een poster van haar gekocht voor op mijn werkkamer (zie foto). Ik werd er gewoon door getriggerd. Geen mens weet waarom. Toen ik van de week door de boekwinkel liep viel mijn oog direct op de voorkant van Flow magazine met – je raadt het al – het gezicht van Frida. Ik dacht voor het eerst: Waarom? Fridaaaaa, wat wil je mij vertellen?

Om een lang verhaal kort te maken. Ik ben deze week buiten mijn Firma ‘er-tussen-in’ comfortzone gekomen en op onderzoek gegaan naar het fenomeen ‘Fridaaa, wat wil je mij vertellen?’ Ik ontdekte van alles dat raakvlakken heeft met de TED’s die ik tegenwoordig kijk, de podcasts die ik luister en de boeken die ik de laatste tijd lees over ‘de nieuwe economie’ en ‘de verandering van tijdperk’. Wil je weten wat? Ik neem je graag mee met mijn overdenkingen…

Overdenking 1: Frida’s leven als symbool voor wat de wereld van de toekomst nodig heeft?

Door haar ziektes en een ongeluk heeft Frida een groot gedeelte van haar leven onder de pijnstillers in bed doorgemaakt. Niet het makkelijkste leven ‘ever’ en dat is nog een understatement. Haar leven stond vooral in het teken van leegte, afzien en doorzetten en toch lukte het haar hier met humor naar te kijken. Ze heeft na iedere tegenslag steeds weer nieuwe wegen gevonden om een zinvol en betekenisvol leven te kunnen leiden.

Uitstapje over ‘ leegte’

Laatst werd mij een mooie metafoor verteld over de kracht van leegte. Pak een lege kom en sla daar tegenaan met een lepel of iets dergelijks, dan krijg je als beloning een prachtige klank. Prop je de kom vol met spullen, dan krijg je als beloning een dof nietszeggend geluid. Oftewel, voeg af en toe eens wat ‘leegte’ toe, daar ontstaan de mooiste dingen door. Te simpel voor woorden, maar fascinerende metafoor vond ik zelf.

Zijn dit ook niet de elementen die we nodig hebben om in de 21e eeuw het verschil te kunnen maken?

‘De leegte opzoeken’, ‘ leren doorzetten’ en ‘zo steeds nieuwe wegen ontdekken’. Meer de leegte opzoeken om vanuit daar jezelf opnieuw of verder vorm te geven. Om te genieten en de lol in te zien van de leegte en de tussentijd die op het oog niet productief lijkt, maar wel noodzakelijk is voor creatief denken en handelen. Moeten we dan allemaal maar tegenslagen, ongeluk op gaan zoeken om te leren doorzetten en de leegte te ervaren? Of is er een andere weg te vinden?

Dat was mijn eerste overdenking. En zo volgden er nog twee.

Overdenking 2: is Los Fridos nou wat ze bedoelen met ‘het realiseren van radicale doorbraken’?

Frida richtte een Art learning Centre op voor art studenten. Vanuit de visie die ze had en de praktische mogelijkheden die er voor haar waren. Door haar bedlegerigheid liet ze de studenten naar haar toe komen en creëerde ze een leeromgeving die in mijn beleving zo in de ‘boekjes’ van de nieuwe economie zouden passen. Haar motto voor de studenten was: neem risico, maak fouten, experimenteer er op los en ontdek zo je eigenheid. Het lijkt een grote chaos, dat is het ook en volgens mij is dat exact onderdeel van de bedoeling. Frida raakte zelf de schilderijen van de studenten niet aan. Ze stimuleerde haar studenten alleen om volgens dit motto aan de slag te gaan. Ook moedigde ze de studenten aan om naar buiten te gaan en waar te nemen. Kijk naar de realiteit van de straat en neem dit mee als inspiratie en opening voor je kunstwerk.

Zijn dit niet exact de elementen die ons in de 21e eeuw helpen om de radicale doorbraken te realiseren die nodig zijn?

Frida had tijdens haar leven al door dat je met routine, blauwdrukken en het alleen gebruiken van de linker hersenhelft niet tot innovatie komt. Wil je radicale doorbraken realiseren, dan heb je iets anders te doen. Dan heb je waar te nemen om vanuit daar kansen en mogelijkheden te destilleren. Dan heb je – met een inspirerend leider naast je – bewust chaos te creëren, te experimenteren en het vertrouwen te hebben dat er zo mooie nieuwe dingen ontstaan. In de natuur werkt het niet anders. Die verandert pas echt wanneer er chaos is.

Waarom zijn wij als westerse mens dan nog steeds geneigd om alle focus op ‘orde’ te leggen? Wat maakt dat we ons zo ongemakkelijk voelen bij chaos?

Gelukkig hebben we tegenwoordig computers zou je zo zeggen. Die kunnen voor ons prima een groot deel van de taken ‘orde creëren’, ‘snelheid’ en ‘geheugen’ overnemen. Dat doen ze zelfs beter dan wij. Eigenlijk hebben we daar een soort van surrogaat linkerhersenhelft mee in handen. Mooi toch! Dan kunnen wij als ‘mens’ doen wat de computer nooit gaat lukken (hmm, zeg nooit nooit). Het gebruiken van de rechterhersenhelft! Die kant van je hersenen waar ruimte is voor experiment, voor chaos, voor meerdere perspectieven, voor creatie en het stellen van vragen.

Waarom ligt de focus in de westerse maatschappij dan toch nog steeds op KPI’s, meten, cijfers, het ‘ moeten weten’ en beoordelen we onze kinderen met cito’s? Waarom hebben we het nog steeds over laagopgeleiden (die vaak erg goed zijn met hun rechterhersenhelft!) en hoogopgeleiden (die vaak goed zijn met hun linkerhersenhelft, maar waar computers tegenwoordig eigenlijk veel beter in zijn)? Wordt het niet de hoogste tijd dat we de ‘laagopgeleiden’ van deze wereld heel veel meer credits gaan geven? Die gele hesjes mogen wat mij betreft creatief aangepakt worden door alle ‘laagopgeleiden’. Ik sta vooraan in de nieuwste optocht die pleit voor ‘meer waardering voor creativiteit, chaos en innovatiekracht’.

Zo dat moest er even uit! Terug naar de orde en structuur… Mijn 3e overdenking:

Overdenking 3: is Frida’s mannelijke en vrouwelijke zichtbaarheid een teken voor ons om het in de 21e eeuw anders aan te pakken?

Nu ik me ging verdiepen in Frida viel het me op dat zij eigenlijk een man en vrouw ineen is die zich niet in een hokje laat stoppen. Haar ‘mannelijke’ wenkbrauwen lopen door. Haar zogenaamde ‘unibrow’ blijkt haar statement. Wist ik veel. Ze stond in het begin van de vorige eeuw al haar ‘mannetje’ door zich te begeven in een door mannen gedomineerde wereld van de kunst. Het lukte haar om zichzelf in deze wereld te laten zien en hier successen in te behalen. Tegelijkertijd schuwde Frida haar vrouwelijke, kleurrijke kant niet.

Is het vinden van balans tussen feminiene en masculiene kwaliteiten niet wat ons verder brengt in de 21e eeuw?

Tijdens mijn onderzoek naar Frida las ik dat ze ook wel wordt gezien als de voorvechtster van het feminisme. Ik kijk hier anders naar. Vanuit mijn perspectief bekeken was Frida eigenlijk zowel mannelijk als vrouwelijk in een en dezelfde persoon. Afhankelijk van de situatie zette ze meer van het een en minder van het ander in. Zoals Eric Koenen en Christien Brinkgreve het mooi verwoorden; “in de 21e eeuw gaat het om de combinatie van meer masculiene en feminiene kwaliteiten, niet om een feminisering van de arbeidsmarkt of van de top”. Wordt het niet hoogste tijd dat we dit perspectief meenemen naar de toekomst? Dat we loskomen van de eenzijdige discussie over dat vrouwen ‘door het glazen plafond’ moeten breken en dat we hiervoor vrouwenquota’s nodig hebben? (is dit laatste niet heel toevallig een westerse blauwdrukoplossing om het ‘probleem’ van het glazen plafond te kunnen tackelen in cijfers?). Bereiken we niet veel meer impact door ‘voorwaarts te stuntelen’ (dank voor deze mooie term Eric en Christien) op weg naar de eigenschappen die je als persoon (nodig) hebt om in de 21e eeuw succesvol te kunnen zijn, los van je ‘man’ of ‘vrouw’ zijn?

Na deze drie overdenkingen rest nog 1 eindmijmering. Is mijn ‘dingetje’ met Frida nou toeval of een teken van boven? Het maakt me eigenlijk niet eens zoveel meer uit. Ik kan alleen maar zeggen; dank je wel Frida. Je was je tijd volgens mij ver vooruit…